Dit is deel 3 uit een serie van 7 over de verschillende fases binnen O&O leren.

Naar deel 1: De Confrontatie

De derde fase van onderzoekend leren wordt officieel opzetten onderzoek genoemd en bij ontwerpend leren gaat het om ontwerp schetsen. In beide gevallen gaat het erom dat je plannen maakt en deze plannen uitwerkt zodat je weet wat je te doen staat.

Waar het in de vorige fase nog ging over divergent denken (alle opties openhouden en veel ideeën verzinnen) gaat het nu om convergeren. Kortom, om het maken van keuzes.

Doelen tijdens het plannen maken

Tijdens onderzoekend en ontwerpend leren zijn er naast een aantal overkoepelende doelen een aantal doelen die specifiek in een losse fase belangrijk zijn.

3 Doelen voor de verkenning:

1 Een plan van aanpak maken.  Het plan van aanpak kun je zien als een overzicht van de uiteindelijk gemaakte keuzes. In het onderzoeksplan komt in ieder geval te staan wat de onderzoeksvraag &de onderzoeksopstelling of onderzoeksmethode is. In een ontwerpplan vind je in ieder geval een ontwerpschets (tekening of in woorden) en de eisen waaraan het ontwerp moet voldoen. Aanvullende kun je denken aan informatie over de taakverdeling, een materialenlijst en een beschrijving over hoe de onderzoeksgegevens of de verbeterpunten bijgehouden gaan worden. Bij de jongere kinderen kunnen de keuzes met jou als leerkracht erbij gemaakt worden (klassikaal of in een groepje) zodat jij ze opschrijft. Er kan ook getekend worden.

2 Het formuleren van verwachtingen of eisen. Bij het doen van onderzoek is het handig om na te denken over welk antwoordt je op je onderzoeksvraag verwacht. Dit helpt je om een onderzoeksopstelling te ontwerpen om je hypothese te testen.

Bij het maken van een ontwerp is het belangrijk dat je van tevoren nadenkt over de eisen waaraan je ontwerp moet voldoen. Mocht je bijvoorbeeld een ruimtepak ontwerpen, dan is het wel erg handig dat je erin kunt ademen. Door eisen te formuleren is het aan het einde ook veel makkelijker om te zeggen of het ontwerp geslaagd is.

3 Daadwerkelijk het voorbereidende werk doen. Plannen maken kan heel leuk zijn, maar in deze fase moet een deel van de plannen ook al uitgevoerd worden. Denk aan het regelen van proefpersonen, het regelen van een testruimte, het verzamelen van materiaal, het opzoeken van extra achtergrondinformatie of het vragen van hulp ergens bij.

Deze zaken horen bij het uitvoeren van het plan, maar moeten geregeld worden voordat het onderzoek of het ontwerp daadwerkelijk gedaan kan worden.

Leerkrachthandelen: Waar let je op?

Voor deze specifieke fase is het goed om op de volgende punten te letten:

Samenwerken vraagt aandacht. Bij O&O Leren moeten leerlingen vaak samenwerken. Dit is alleen niet iets wat automatisch goed gaat. Binnen samenwerken zijn er ook vaardigheden te leren. Bij het maken van de plannen kun je al naar een taakverdeling vragen zodat de leerlingen hier van te voren bewust over nadenken. Ook kun je ervoor kiezen om op één of meerdere samenwerkingsvaardigheden te observeren en die te delen met de kinderen (‘tijdens dit project ga ik letten op goede taakverdeling of luisteren naar elkaars inbreng).

Een goede onderzoeksvraag formuleren vraagt oefening. Neem de tijd om over goede onderzoeksvragen ta praten. Oefen dit desnoods via voorbeeldvragen & vragenmachientje zodat de leerlingen hier gevoel voor ontwikkelen.

Keur de plannen eerst goed voordat de leerlingen mogen beginnen aan het uitvoeren. Vraag jezelf af: Is het onderzoek eerlijk opgezet? Zijn de eisen aan het ontwerp niet te mager of juist te uitgebreid? Zijn de taken goed verdeeld, enz. Kortom, laat kinderen niet beginnen voordat het plan klopt. Vraag om uitleg als iets onduidelijk is (en schrijf het er evt. zelf bij om frustratie over het opschrijven te voorkomen).

Maar denk ook hier over na:

Hoe realistisch moet je blijven? In deze fase is het belangrijk om met elkaar te kijken hoe realistisch de plannen zijn. Is het haalbaar om het onderzoek of het ontwerp uit te voeren? Daarbij wil ik wel aangeven dat er best wat risico genomen mag worden.

Binnen de gangbare (en dus vaak al bekende) paden blijven levert niks spannends op. Een eventuele mislukking is ook ontzettend leerzaam. We zijn heel erg geneigd om fouten te vermijden. Maar uit een onderzoeksvraag zonder antwoord of een ontwerp dat niet functioneert kun je ook conclusies trekken. Je weet nu wat er niet werkt, of hoe je je plan kunt verbeteren.

 

 

Lees verder in deze serie: